Gemi kaptanı olmak bir çok kişinin hayallerini süslemektedir. Bembeyaz üniformalar içerisinde, koskoca gemileri limanlara yanaştırıp uzaklaştıran ve onlarca kişinin kendisine hayran şekilde bakması. Elbette büyük sorumluluk üstlenen gemi kaptanlarının yaptığı işleri yapabilmek hayal edildiği kadar da kolay değil. Bu yazımızda da size o zorlu süreç hakkında bilgi verip tekrar hayallerinizi gözden geçirmenizi sağlamak istiyorum.
Gemi Kaptanı Kimdir?
Aslında kaptan demek, yönetici, idareci anlamını taşımaktadır. Takım kaptanı buna en güzel örnek olabilir. Gemi kaptanları ise gemilerin seyir ve operasyonel işlerini yöneten kişilerdir. Hukuki tanımıyla; gemileri emniyetle sevk ve idare eden kişilerdir. Zabit ve mürettebattan oluşan bir ekiple çalışırlar. Gemi seyir halindeyken geminin hızını, rotasını ayarlar ve gözlemleyerek gemilerini tehlikelere karşı korurlar. Gemi limandayken de yükün ve yolcuların emniyetli bir şekilde tahliye edilmesine ve yüklenmesine refakat ederler ve bu süreci yönetirler.
Gemi kaptanı ayrıca, geminin makineleri ve ekipmanlarının her zaman bakımlı ve iyi durumda muhafaza edildiğinden ve her türlü emniyet kurallarına uyulduğundan emin olmalıdır. Gemideki her türlü olayların kayıt edilmesi dışında deniz kirliliğinin kontrolü dahi gemi kaptanının sorumluluğundadır. Gemi kaptanı, gemide olup biten her şeyin nihai sorumlusudur fakat her şeyi tek tek kontrol etmesinin imkanı olmadığı için bu sorumlulukları ekibiyle paylaşır.
Gemi Kaptanı Olmak İçin Gerekenler
Sorumluluğu bu kadar yüksek olunca insanın aklına nasıl gemi kaptanı olunur gibi bir soru geliyor ister istemez. Bu kadar bilgi ve beceriyi edinebilecek kişilerin kusursuz bir eğitimden geçip bunu bir de yetkili kurumlara kanıtlaması gerektiği açıkça ortadadır. Bu nedenle üniversitelerin Deniz Ulaştırma İşletme Mühendisliği lisans bölümlerinden mezun olmak, kaptan olmak için gerekenlerin başında gelmektedir.
Lisans eğitimini tamamlayan Deniz Ulaştırma İşletme Mühendisleri, üniversitede gördükleri eğitimin ve stajın kendilerine ne kadar katkı sağladığını belgeleyebilmek için Gemi Adamları Sınav Merkezi tarafından düzenlenen Gemi Adamları Sınavlarına girerek yeterli puanı almak zorundadırlar. Buradan da geçer not alan adaylar mesleklerine 3. kaptan olarak başlayabilirler.
Tabiki lisans eğitimini tamamlamadan, lise diploması ile de gemilerde kaptan olabilirsiniz. Tabi bunun için de bazı sınırlamalar var. Yukarıda belirttiğimiz şekilde lisans mezunu olanlar, uluslararası tüm denizlerde ve tonaj sınırı olmadan tüm gemilerde görev yapabilirler.
Bir de üniversitelerin 2 yıllık denizcilik önlisans programlarını okuyanlar ve de denizcilik meslek liselerinden mezun olanlar var. Bunlarda eğitim ve yeterliliklerine göre belirli sularda ve belirli tonaj kısıtlamalarına dahil olarak gemi kaptanlığı yapabilirler.
Gemi Kaptanı İş İmkanları
Gemi kaptanlarının kariyer planlaması aslında denize ilk çıktıkları andan itibaren belirli olur. Ancak kendi kişisel isteklerine göre değiştirebilirler. Örneğin belirli bir süre sonra denizi bırakıp karada çalışmak mı istiyor yoksa hep gemide mi çalışmayı planlıyor.
Sürekli gemide çalışacak gemi kaptanı uzak yol gemileri, yakın yol gemilerinde kaptan olabileceği gibi belirli bölgelerde kılavuz kaptanlık, bazı kamu kurumlarında alanı ile ilgili uzman görevlerinde kolaylıkla çalışabilmektedir. Karada kariyerine devam etmek isteyen kaptanlar ise başta denizcilik şirketlerinde olmak üzere çok etkin ve karar verici yerlerde enspektör ünvanı ile iş yapabilmektedirler.
Gemi Kaptanı Olmak İçin Gereken Tecrübe
Aslında kavram karmaşası yaşamamak adına şöyle bir bilgi eklemek gerekmekte. Lisans mezuniyeti sonrasında gemi adamları sınavlarında başarılı olarak direk gemi kaptanı olamıyorsunuz. 3. Kaptan veya Vardiya Zabiti ünvanı alırsınız. Bizler gemi kaptanı dediğimiz zaman aslında güverte bölümünün en üstünde olan kişiden, yani süvari’den bahsediyoruz. Süvari olmak için ise uzun bir mesleki tecrübe gerektiren denizcilik yaşantınızın olması gerekmektedir.
3. Kaptan veya vardiya zabiti olarak 36 ay deniz hizmeti tamamlayan denizciler, yine gemi adamları sınav merkezi tarafından düzenlenen sınavlara girerek 2. kaptan (1. zabit) ünvanı alırlar. Bu ünvan ile de 36 ay deniz hizmeti tamamlayan zabitler yine bir sınava girerek bu sefer gemi kaptanı olmaya hak kazanırlar.
Belge olarak kaptan olmuş olmanız, sizin o gemide hemen kaptan olarak göreve başlayacağınız anlamına gelmez. Bir denizcilik şirketi, kendisini temsil edecek, gemi ve yükü hakkı ile koruyacak ve emanet edeceği gemi kaptanının en fazla şekilde bilgili ve tecrübeli olmasını tercih edecektir ve böyle olması da mantıklıdır. Bu nedenle 36 ay + 36 ay + 2 yıl izin hesapladığımız zaman, üniversiteden mezun bir denizcinin en erken 30-32 yaşlarında gemi kaptanı olma şansı bulunmaktadır.
Ülkemizin bu konuda çok avantajlı olduğunu belirtmeden geçemeyeceğim. Bir çok denizci ülkenin bilinen denizcilik şirketleri, gemilerinde değil gemi kaptanının, 2. kaptan olacak kişilerin bile en az 40-45 yaşında kişiler olmasını istiyor ve o zamana kadar mevcut ehliyet ile iyice mesleki olarak pekişmiş olmasını bekliyorlar.
Gemi kaptanlarının bir diğer merak edilen konusu da kaptan maaşları oluyor. Gemi tipine, geminin sefer bölgesine bayrağına bağlı olarak kaptan maaşları ve aldıkları ücretler değişkenlik gösteriyor. Bu detaylı konuyu Gemi Kaptanı Maaşları isimli yazımda bulabilirsiniz.
allahım yaw ne yani ülkemizde insanlara güvenilmemesinden 40-45 yaşındaki adamın 2. kaptan olunması mı isteniyor oldu olacak süvaride 65 -70 yaşında olsun bitsin ömürde bu meslekte terfi atlamaylamı geçsin yani bu mesleğe merakım vardı anında söndü gitti aw sat komandosu bile bu kadar çile çekmiyordur bide bunların üstüne yıpranma payınıda vermiyeceksin öylemi ne bu çile arkadaş
Aslanım dünyadaki bütün meslekler böyledir, mühendislik okuyup hemen biryere fabrika müdürü olamazsın yine geçecek zaman 15 yıl o da şansın yaver giderse