İlk defa gemide çalışacak veya staj yapacak kişilerin aklına ilk gelen sorulardan birisi de “gemide karşılaşılan sağlık sorunları nelerdir?” sorusu oluyor. Sonuçta deniz ortasında profesyonel bir tıbbi destek alma imkanı bulunmadığından dolayı, insanların bunu düşünmesi gayet normal oluyor. Ben de bu yazımda, bana bu konuda sıklıkla sorulan bu soru için açıklama yapmak istedim. Umarım faydalı olur.
İçindekiler
İnsanın hasta olması çok zor bir durum. Hele de gemide hasta olmak kadar insanı zorlayıcı bir durum daha yoktur sanırım. Normalde bile insanın enerjisini tüketen bir durumu denizin ortasında, doktora gidemeden, kısıtlı ilaç imkanları ve çevresel faktör ile yaşamak gayet zor olmaktadır.
Denizcilik mesleği, işinin doğası gereği aynı anda çok farklı doğa koşulları ile karşılaşmak gerekmektedir. Bir bavula 4 mevsim sığdırma işi de buradan ileri gelir zaten. Ülkede kış mevsiminin yaşandığı aralık-ocak aylarında Afrika bölgesinde ortalama hava sıcaklıkları 40-45 derece olunca insan bir süre alışma periyodu geçiriyor. İşte özellikle bu geçiş esnalarında bünye zayıf düşerek belli hastalıklara karşı açık hale geliyor.
Sanırım en çok karşılaştığım sorulardan bir tanesi de bu oluyor. Hastalık insanoğlunun doğasında var. Hele de gemi gibi, deniz gibi insanın yaşamında doğal olmayan bir mekanda iseniz, işin zorunluluklarından bir tanesi. Bu durumda “gemide sağlık hizmetleri”, “gemide hasta olunca kim muayene ediyor?” veya “gemide doktor var mı?” gibi sorularla karşılaşmak da işin doğası olmuş oluyor.
Cevaba gelecek olursak, eğer özel bir yolcu gemisinde veya kendinize ait bir büyük yatta değilseniz, ticari gemilerde doktor bulunmuyor. Özellikle de armatörün, maliyet hesaplamalarında ilk kesintiye gidilen kalemlerden birisi olan personel kısmında, gemide ek bir çalışan bulunması çok da beklenilen bir durum olmuyor maalesef.
Bu durumda gemide hasta birisi olunca onunla ilgilenen birileri var ama. Gemilerde 3. kaptan, aynı zamanda sağlık zabiti görevi de üstlenir. Yani bir personelde rahatsızlık, hastalık olması durumunda, onun hastalığı ile ilgilenip, gemi revirinde bulunan ilaçlardan personelin hastalığına iyi gelecek olanı kullanımımı ile birlikte ona verir. Eğer gemi adamı kendisi bu tıbbi yardımı alamayacak durumda ise, bizzat ilgilenir. Mesela gemide enjeksiyon ve iğne yapılması, gemide serum verilmesi veya sonda takılması durumunda bunu ilgili zabit yapar.
Gemide personele yapılan tüm hizmet ve yapılan işlemler gemi hastanesi (revir) kayıt defterinde not tutularak, ilerde incelenmesi gerektiğinde ilgili kişilere verilir.
Gemide hasta olunca bu hastalık ile ilgilenen birisinin olduğunu öğrendik. Bu çok güzel bir haber. Peki, gemide en çok karşılaşılan hastalıklar nelerdir? Hangi hastalıklara karşı hazırlıklı olmamız gerekir? Bunu biliyor muyuz? en azından bu hastalıklar ile ilgili önceden bilgimiz olursa, gemiye gitmeden önce veya giderken ona göre önlemlerimizi alabiliriz.
Listenin ilk sırasına gemide soğuk algınlığı hastalığını eklemek istedim. İşin en doğal ve en kolay hastalık kapma kısmı bununla gerçekleşiyor çünkü. Neden mi? Sürekli farklı ortamlara girip çıkmanız gerekmektedir. Örneğin gemi içerisinde bir mahalden diğerine geçişlerde ani hava sıcaklık farkları oluşabiliyor. Bir makine dairesinde 40-45 derecelik bir ortamdan aniden 20-25 derecelik ortama girdiğinizde vücudunuz bu sıcaklık değişimlerinden kolaylıkla etkilenebiliyor.
Basit durumlarda vücutta kırgınlık, burun akıntısı belirtileri görünürken, grip haline çevirilmiş durumlarda bu belirtilere ek yüksek ateş, titreme, üşüme hissi ekleniyor. Hastanın ve hastalığın ilerleme durumuna göre gemideki ilaç takviyeleri ile kolaylıkla düzelebiliyor.
Denizcilik mesleği, ağır iş kollarından bir tanesidir. Dolayısı ile gemilerde yapılan işler de, yardımcı ekipmanlar olmasına rağmen ağır işler olabiliyor. Ağır bir eşya veya makine kaldırma veya ağır olmasa bile bir nesneyi yanlış bir hareket ile kaldırmaya çalışmak, iskelet kas sistemi üzerinde hasarlara neden olabilmektedir.
Gemide karşılaşılan sağlık sorunları konusunda en başta gelenlerden bir tanesi de bu kapsamda bel fıtığı ve eklem hastalıklarıdır denilebilir. Her ne kadar ekipmanların bir kaldırma talimatı olsa bile bazen gemideki zamanı daha verimli kullanabilmek adına bazı önlemlerin alınmadığı durumlarla karşılaşabiliyoruz. Bu hatalı hareketlerin sonunda da iskelet sistemi rahatsızlıkları en olağan hale geliyor. Buna benzer durumda gemide yapılacak aslında çok bir durum yok. Eğer ağrı dayanılmaz bir durumda ise ağrı kesici iğneler ile uygun limana kadar personelin ağrılarının dindirilmesi sağlanır. Eğer hafif ağrılar söz konusu ise yine ağrı kesici ilaçlarla ağrı giderilirken, ağrı kesilene kadar dinlenme uygulanabilir.
Gemilerde bulaşıcı hastalıklara yakalanma olasılığı da bir hayli yüksek olmaktadır. Gerek gidilen limanlarda yaşanılan korunmasız cinsel ilişki nedeni ile, gerek gidilen ülkede farklı bir mikrobik hastalık nedeni ile bulaşıcı hastalıklara yakalanma olasılığı bulunuyor.
Gemide bulaşıcı hastalıklara karşı bağışıklı olmak için (özellikle Afrika ülkeleri tarafına sefer yapacak gemiler için) bazı aşılar olmak gerekmektedir. Sıtma, sarı Humma gibi. Bunun haricinde korunmasız cinsel ilişkiden kesinlikle uzak durulmalı, farklı bir ülkeye gidildiği zaman, özellikle afrika kıtasındaki ülkelerde, dışarıdan mümkün olduğunca yemek yenilip içilmemelidir. Tüm bu kurallara uyulması durumunda bulaşıcı hastalık kapma riskiniz en az düzeye inecektir.
Gemide karşılaşılan sağlık sorunları veya hastalıklardan bana göre en önemlisi psikolojik sorunlardır. Çünkü birden bire ortaya çıkmaz ve hasta olan kişi aslında kendinde bu hastalığın belirtisini görmez bile. Kendisinin dahi hasta olduğunu bilemeyen birisine de yardım etmek de imkansız hal alır.
Özellikle uzun sefer yapan gemilerde, ailesi veya sevdikleri ile aylarca iletişim kuramayan, ailevi bağları kuvvetli, sosyal kişilerde karşılaşılan bu hastalık ölümcül sonuçları ortaya çıkarabilmektedir. Kendine zarar verme, intihar, karşısındaki kişiye zarar verme, cinayet gibi sonuçları olduğu geçmişten beri karşılaşılan acı örneklerle sabittir.
Gemide birisinin psikolojik olarak sıkıntılı olduğunu anlamanın en güzel yolu, takip etmektir. Bu, kişiyi gizli gizli her adımını takip etmek olarak anlaşılmamalıdır. Topluluk içerisinde, sosyal bir ortam içerisinde kişinin genel davranışları analiz edilmeli, mümkünse gemiye katıldığı ilk anlar ile geçen süre içerisindeki değişimleri de yorumlanarak bir kanaat elde edilmelidir.
Bu tarz sıkıntısı olan kişiler ile ilgili yapılabilecek en iyi şey aslında daha en başında gemi adamı olur sağlık raporu alımı esnasında yapılan psikolojik değerlendirmenin objektif şekilde yapılması ile olacaktır. Orada hekimin karşılaştığı veya şüphelendiği en küçük durum bile detaylı analiz edilmeli, o şekilde bir imkan yoksa bile gemi adamı sağlık raporu verilmemelidir.
Gemide karşılaşılan sağlık sorunları elbette sadece yukarıda bahsettiklerimiz ile sınırlı değildir. Bunlar gemide en çok karşılaşılan hastalıklar olarak sınıflandırılabilir. Sizlerin karşılaştığınız buna benzer tecrübeleriniz var ise, merak edenler için bizlerle paylaşabilirsiniz.
Bu yazının güncellendiği tarih Ocak 15, 2021 13:07