Gemilerde Incineratör

IMO’nun yayınladığı MARPOL 73/78 Annex VI kapsamında gemilerden kaynaklanan atıkların elleçlenmesi kapsamında gemide oluşan atıkların takibi çok hassas şekilde yapılmaktadır. Geminin de bu kapsama giren özellikle mutfak, makine ve kamara atıkları bu takip edilen grup içerisindedir. Gemide bunların gerekli mevzuata uygun olarak yok edilmesi için incinerator isimli ekipman kullanılmaktadır.

Incinerator Nedir?

Yukarıda özetle bahsettiğimiz gibi gemi bünyesinde çeşitli alanlarda oluşan atıkların, özellikle uzun bir seyir sonunda denize atılmasını engellemek üzere gemi tarafından yok edilmesi için dizayn edilmiş ekipmandır.

Sadece çöp gibi katı maddelerin yanında, gemi yağ ve yakıt tanklarında biriktirilmiş olan çamur ve kalıntıların da yakılarak çevreye en az kirliliğin bırakılması prensibi ile çalışır.

Yakma işlemi sonunda ekipmanda birikmiş olan kül kalıntılarının da temizliği oldukça basittir.

MEPC 76 ve MEPC 93 regülasyonları ile beraber yurtdışı seferlerine katılan tüm gemiler için 1 Haziran 2000 itibarı ile bu konuda bir standart yayınlamıştır ve tüm incineratorlerin aynı standartlara sahip olmasını istemiştir.

Aşağıda listelenmiş olan malzemelerin incineratorde yakılması yasaklanmıştır;

• AnnexI, II,III ve bunlardan elde edilen kalıntılar ile bu regülasyonlara göre paketlenmiş olan atıklar,
• PCB malzemeden imal edilmiş olan atıklar,
• Mevcut konvansiyonun Annex V’ine göre tanımı yapılmış çöp atıkları, hidrokarbon çıkışı yüksek olan işlenmiş petrol artıkları ve ağır metaller,
• Geminin normal seyir veya operasyon rutininde sewage ve sludge atıklarının işlenmesinde her ne kadar sorun olmasa da, bu operasyonların belirlenmiş yasal mesafeden yakında yapılması veya limanda yük operasyonları esnasında yapılması uygun değildir.

Bazı gereksinimlerden dolayı incineratör bacasından çıkan atık gaz olan flue gaz sıcaklığının 850 derecenin altına düşmemesi ve 5 dakika içerisinde de 600 dereceye düşmesi gerekmektedir. Ekipman ve sistemin kapasitesi ile orantılı olarak bu 5 dakikalık sürede küçük değişiklikler yaşanabilir.

Incineratör Tipleri Nelerdir?

Gemilerde kullanılan incineratörlerin tipleri, burnerlerinin ekipmana montajı ile isimlendirilmektedir. Genellikle gemilerde de dikey ve yatay burner tipli olanları kullanılmaktadır.

Yatay Burner Tipi Incinerator

Burner tipi yatay olarak üretilmiş standart bir kazana çok benzemektedir. Yakma işlemi sonunda yanmayan artıklar ve yanma sonucu arta kalan kül, aşağıda birikerek, belirli sürelerde manual olarak el ile toplanmalıdır.

Dikey Tip Incinerator

Bu tip incineratorlerde burner ekipmanın tam üst noktasından aşağıya doğru dikey olarak konumlandırılmıştır. Hareketli kol ekipmanı yanmanın kalitesini düzenlemek için değişerek daha kaliteli bir yanma sağlanır.

Incinerator Parçaları ve Bileşenleri

• Yakıt Burneri, Sludge Burneri, pilot yakıt ısıtıcısı ve elektrik kontrol panelini üzerinde barındıran Yanma Mahali (Combustion Chamber)
• Baca hattı üzerine yerleştirilen flue gas damper veya frekans converter ile beraber monte edilen flue gas fan,
• Sikülasyon pompası ve ısıtıcısı ile beraber sludge service tank,
• İsteğe bağlı olarak mevcut olan doldurma pompası ve ısıtıcısı olan bir settling tank,
• Yine isteğe bağlı olarak yerleştirilebilen bir su enjeksiyon sistemi,
• Dikey tip incineratörlerde yanma mahali temizliklerinin kolay yapılabilmesi için rotating arm.

Incinerator Çalışma Prensibi Nasıldır?

Incineratörde yakmak isteyebileceğimiz iki çeşit atık vardır. Bunlardan birisi mutfak, kamara, makine dairesi vb yerlerden gelen katı atıklardır. Karton, bez gibi atık malzemelerdir. Bir diğer atık da geminin yağ, yakıt tanklarında biriken ve hiçbir şekilde kullanılamayacak olan, dışarı verilmesi de mümkün olmayan atıklardır.

Katı Yakıt İçin Incinerator

Eğer standart katı atık yakacaksak, il önceliğimiz incineratörün kontrol panosundan ana şalteri kaldırdıktan sonra atık tipini de seçmemiz olacaktır. Böylelikle gerekli elektriksel bağlantılar ile kullanılacak olan ateşleyiciler otomatik olarak seçilmiş oluyor.

Katı atık seçtikten sonra incineratörü start ederek belirli bir aşamada ısınmasını bekliyoruz. Yeterli ve uygun şartlar sağlandığında ise Loading Door adını verdiğimiz çöp atma kapağını kontrollü şekilde açarız ve içerisine çöplerimizi yerleştiririz. Çöp yerleştirme işleminden hemen sonra kapağı tekrar kontrollü şekilde kapatırız ve pano üzerindeki ilgili butona basarız. Bununla beraber loading door üzerinde bulunan pnomatik kapak kiliti anlık olarak kapak açılmasın diye devreye girer ve kapağın açılmasını engellerken bir yandan da içeriye koyduğumuz çöpün alt kattaki yanma odasına geçmesi için çöpün altındaki yüzeyin aşağı doğru açılması sağlanır. Bu şekilde attığımız çöp ortalama 1000-1200 derece de yanma operasyonu gerçekleşen yanma odasında yakılır.

Sıvı Atık İçin Incinerator

Benzer şekilde sıvı atık yok etmek için kontrol panosundan Sludge seçeneği seçilerek start tuşuna basılır. Bu sefer ilk önce pilot burner dediğimiz 1. Seviye ateşleyici devreye girip cihazın içerisini bu yakıta göre hazırlayıp ısıtacaktır. Belirli bir süre sonra sludge burner adını verdiğimiz bu ikinci kademe ateşleyici devreye girecek ve gemide başka yerde kullanamayacağımız atık yağ, yakıt, sıvıların tamamını bu ateşleyici aracılığı ile incinerator içerisinde yakmaya başlayacaktır.

Sıvı atık yakımında dikkat edilmesi gerekli bazı hususlar bulunuyor;

• Dinlendirme tankında sıcaklık uygun seviyede olmalı,
• Dinlendirme tankları düzenli aralıklarla dreyn edilip dipte biriken sudan ayrıştırılmalı. Bu şekilde yakıt kalitesinden dolayı yanmakta olan bir yakıtın sistemi durdurması gibi bir durum yaşanmaz,
• Dinlendirme tankları ile incinerator arasında bulunna dozaj pompalarının uygun basınç ve debi ayar aralıklarında olduğundan emin olunmalıdır,
• İkinci seviye sludge burnerinin efektif olarak çalışabilmesi için bir yakıt yakma operasyonundan sonra hemen temizliği yapılmalı ve katılaşıp tıkanmalara neden olabilecek sıkıntıların yaşanmaması sağlanmalıdır.

Ekipmanın her iki seçenekte (sıvı atıklar + katı atıklar) kullanılması esnasında ortaya aşağıdaki gibi sorunlar çıkabilir.

İçerideki yanma mahali içerisindeki malzemeden yayılan sıcaklığa göre flue gaz sıcaklığı çok fazla artabilir. Baca damperleri ile kontrol edilen baca gazlarının sıcaklığı ortalama olarak 1200-1300 dereceleri bulması durumunda (ekipman marka ve modeline göre farklı sıcaklıklar olabilir) sistem kendisini aşısı sıcaklığa karşı korumaya alarak sistemi durdurup fanı devreye alarak yanma mahali sıcaklığını düşürmeye çalışır.

Incinerator’de Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

• Yanma mahalinin giriş çıkışlarını ve ateşleme ekipmanlarının temiz olduğundan emin olun. Ekipman çalıştırılmadan önce ve rutin olarak günlük kontroller yapılmalıdır.
• Sistem hava ayarı %75’ten daha fazla kısılmamalıdır. Eğer nozul basıncında kısmadan kaynaklanan bir basınç yükselmesi olursa ateşleme burnerlerinde tıkanma ve hatta mekanik hasara neden olabilir. Böyle bir durumda burner nozzle’u temizlenmelidir.
• Yanma odası sıcaklığı 170 derecenin altına düşmeden sistemin ana güç şalterinin kapatılmaması gerekmektedir. Bu esnada fanın çalıştığından emin olunması gerekmektedir.
• Yanma mahalinde yüksek sıcaklık ile ilgili bir sıkıntı ile karşılaşıldığında, flue gas damper ve sludge dozaj pompasının kontrolü gerekebilir.
• Eğer sistemde sadece bir tane sludge tank varsa, tank içerisinde yanmaya hazırlanmış ve halihazırda yanmakta olan bir sistem varken, transfer işlemi gerçekleştirilmemelidir. Bu, tank içerisindeki şartları değiştireceğinden yanma hatası veya sıcaklık değişimlerine neden olabilir.
• Biriktirilen sludge’ı, yakmadan önce en az bir gün ısıtıp dinlendirip, dinlendirildikten sonra da içerisindeki su drain edildikten sonra incineratörde yanmaya gönderilmelidir. Bu şekilde sludge tank içerisindeki kalıntının da yanma kalitesi arttırılmış olacaktır.
• Yanma esnasında flue gaz fanına zarar verme potansiyeli olan lityum pilleri, çok büyük hacimli yağlı bez artıklarını, cam veya boş sprey şişelerinin yanma mahalline konulmaması gerekmektedir.
• Sisteme ait soğutma yüzeylerinin her 6 ayda bir kontrolü gerekmektedir. Çok fazla kirli ise buhar veya sıcak su ile yıkanarak temizlenmelidir.
• Sistem ile ilgili yapılacak veya şüpheye düşülen konuların aydınlatılması için üretici tarafından verilen instruction manual bilgileri kontrol edilmelidir.