Geminin Bölümleri konusunda detaylı bilgi sahibi olmadan önce gemi tanımını çok iyi bilmek ve bilgilerimizi onun üzerine inşaa etmemiz gerekmektedir.
Buna göre de suyun kaldırma kuvvetinden faydalanarak, ticari bir yük yada yolcuları, belirlenen bir rota üzerinden motor tahriki ile veya başka bir tahrik yöntemi ile yüzme kabiliyeti olan deniz taşıtına denir. Geminin deniz ticaret kanunundaki tanımını ilerleyen bölümlerde yapacağız.
Geminin Bölümleri Nedir?
Gemideki bölümler denilince aslında 2 farklı unsur akıllara gelmektedir. Bunlardan birincisi fiziki olarak, diğeri de kadro olarak gemi bölümleridir. Biz bu yazımızda gemi kadrolarının tanıtımı kapsamında geminin bölümleri ve kadrolarını yazarak sizlere tanıtmak istiyorum.
Geminin Güverte Bölümleri
Bildiğiniz gibi gemiler çok büyük yükleri veya insanı tatil amacıyla uzak mesafelere uzun zaman aralığında ucuza taşıma yöntemidir. Hal böyle olunca taşınan yüke bağlı olarak gemideki görevlilerin iş dağılımı da farklı oluyor. Öyle her kadrodan karadaki gibi 3-5 kişi de olmaz. Gemide 2 ana sınıf ( kısım ) vardır. Birincisi güverte bölümü, diğeri de makine bölümü.Gelin bunlara ait kadroları sayalım.
Kaptan
Geminin en yetkili idari amiridir. Gemi ile ilgili, yük ile ilgili veya personel ile ilgili kararları vermeye yetkili tek kişidir. Gemide Süvari Bey, Bey Baba diye hitap edilir. Kendisi sadece yanaşma manevralarında, boğaz geçişlerinde köprü üstüne gelerek gemiyi talimatlarıyla kumanda ettirir. Yani bizzat kendisi geminin dümenine geçip yön vermez.
Köprü üstü adını verdiğimiz yer işte resimde görülen burasıdır. Geminin ana kumanda merkezinin olduğu yer burasıdır. Her türlü radar cihazları, kontrol panelleri buradadır. Gemi seyir halindeyken en az 2 kişi sürekli olarak burada etrafı gözlemlemektedir.
İkinci Kaptan ;
Gelelim güverte bölümündeki diğer bir kadroya. İkinci kaptan da gemide kaptandan sonra gelen yetkili kişidir. Kaptana karşı sorumludur. Gemide operasyonel anlamda yetkili kişidir. Her türlü yük tahliye, yükleme operasyonu, geminin genel durumu, personel ilişkileri, temizlik ve emniyet işleri tamamen 2. kaptanın sorumluluğundadır.
Gemide Efendi Kaptan, Chief gibi hitap şekilleri vardır. 36 aylık deniz hizmetinin ardından Bakanlıkça açılan sınavlara girerek Gemi Kaptanı olabilirler. Gemi kaptanı olabilmek için YDS Sınavı şartı getirilmiştir.
Üçüncü/Dördüncü Kaptan ;
Her ikisi de aslında aynı kadrodur. Gemideki görevler itibarı ile isimlerinde farklılıklar mevcuttur. Her ikisi de mezun olup ilk gemiye çıkacaklarında 3. Kaptan olarak çıkarlar ve maaşları da aynıdır. Her ikisine de Efendi Kaptan diye hitap edilir. Koca geminin yazışma ve evrak işini birisi yapar, emniyet ekipmanları kontrolünü diğeri yapar.
Örneğin 3. kaptan, süvari bey talimatı ile şirkete günlük olağan raporları uydu bağlantısı üzerinden gönderilmesini, köprüüstü cihazlarının evraklarının ve limana yaklaşma hazırlık evraklarının düzenlenmesini tamamlarken, 4. kaptan ise geminin üzerinde bulunan yangın söndürme ekipmanlarının, can kurtarma araçlarının bakımlarını ve kayıt işlemlerini yapar.
Böylelikle aynı anda hem iki iş birden yapılır, hemde zamandan kazanılır. En son kurallara göre 36 aylık deniz hizmetinin ardından Bakanlıkça açılan sınavlara girerek 2. kaptan olabilirler. Bu sürenin 48 aya çıkarılması ile ilgili çalışmaların son bir kaç yıldır yapıldığı da bilinmektedir.
Güverte Lostromosu ;
Güverte bölümündeki işçilerin amiridir. Karadaki karşılığı ile ustabaşı da diyebiliriz. Gemide en çok Reis şeklinde hitap edilirler. Güverte bölümü çalışanları her şekilde ona karşı sorumlu iken o ise direkt olarak 2. kaptana karşı sorumludur. Günlük yapılacak işleri 2. kaptandan öğrenir ve altındakilere uygun olarak iş dağılımını yapar ve yapılan işleri de kontrol eder.
Usta Gemici
Kadro itibarı ile reisin altındaki kadrodur. Günlük olarak reis tarafından bildirilen işleri güvertede yaparlar. Geminin tipi ve büyüklüğüne göre 2-3 kişi olabilirler. Genelde güvertede raspa, boya gibi işleri yaparlar.
Raspa nedir diye soracaklar için peşinen tanımını da yapayım. Boya yapılmadan önce yüzeyin eski pas ve kirinden temizlenmek üzere kazımasının ve boyaya hazırlanması işlemidir. Bakanlık tarafından kendileri için belirlenen hizmet sürelerini tamamlayanlar Güverte Lostromosu olabilirler.
Gemici
Yine reise bağlıdır ve usta gemici ile aynı işi yaparlar ama usta gemiciye göre daha tecrübesizdir. Birkaç yıllık çalışma sonunda gireceği sınavlarla usta gemici olmaya hak kazanabilir.
Miço
Eski filmlerde sürekli bahsedildiği için belirtmek istedim. Aslında şu an bu kadro bulunmamaktadır. Tamamen kaldırılmıştır. Önceden gemiye ilk çıkan kişileri miço yaparlardı. O da güvertede çalışanlara yardımı dokunabilecek her şeyi yapardı. Bu esnada da gemiyi ve denizciliği öğrenirdi. Bir nevi oryantasyon gibi. Fakat bugün bu kadro bulunmamaktadır.
Aşçı
Gemilerde yemekleri yapmakla yükümlü bir tane aşçı mevcuttur. Bunlar günlük olarak geminin yemek ihtiyacını sağlarlar. Elbette bir tane dememin sebebi burada bahsettiğimiz gemilerin ticari yük gemileri olmasından dolayıdır. Yoksa yolcu gemilerinde aşçı sayısı tahmin edersiniz ki çok daha fazla olmaktadır.
Kamarot
Aşçıya yardımcı ve gemide genel temizlik işlerinden sorumlu kişidir. Özellikle zabit ( yönetici kadrosuna ) servis açarak ve salonların tertibi ile ilgilenir. Burada da sayı geminin yolcu gemisi olup olmamasına bağlı olarak değişkenlik gösterecektir.
Konusu açılmışken, özellikle gemide aşçı olarak veya kamarot olarak çalışmak istiyorum diyenler , daha önceden yazmış olduğum Yolcu Gemilerinde İş konulu yazımdan daha detaylı bilgi sahibi olabilirler.
Geminin Makine Bölümleri
Baş Mühendis
Baş Mühendis gemideki teknik amirdir. Bir fabrikanın teknik müdürü gibi. Gemideki her türlü teknik işlerin yetkilisidir. Baş mühendis gemi kaptanına karşı sorumludur. Oluşan arızaları şirket teknik departmanına bildirir. Liman otoriteleri ile teknik konularda bağlantı kurar. Gemide “Çarkçıbaşı” olarak hitap edilir.
İkinci Mühendis
Baş Mühendisten sonraki gemideki en yetkili teknik kişidir. Kendisi makineler üzerinde oluşabilecek arızaları gidermek, hemen müdahale etmekle sorumludur. Oluşan veya çözülemeyen arızayı baş mühendise rapor eder. İkinci Çarkçı olarak da hitap edilir. 36 aylık deniz hizmetinin ardından bakanlık sınavlarına girerek Baş Mühendis olmaya hak kazanır. Baş mühendislik ehliyetine yükselmek için YDS sınavı şartı getirilmiştir.
Üçüncü / Dördüncü Mühendis
Aynı güverte bölümünde olduğu gibi makine bölümünde de benzer durum söz konusudur. Ünvan ve rütbe bakımından aynı fakat yapılan işler bakımından farklı olan bu kadro 2. mühendise bağlıdır. Onun verdiği talimatları uygularlar. Gemide “Çarkçı” olarak hitap edilirler. 36 aylık deniz hizmetinin ardından bakanlık sınavlarına girerek İkinci Mühendis olmaya hak kazanır.
Elektrik Zabiti
Gemilerde elektrik ve elektronik sistemlerin çokluğundan ve bu konunun ayrı uzmanlık alanı olmasından dolayı böyle bir kadro oluşturulmuştur. Bu ünvana sahip kişiler Baş Mühendise bağlı çalışmasına rağmen baş mühendis yetkilerini 2. mühendise verir ve dolayısı ile 2. mühendise bağlı olarak çalışırlar.
Gemilerde meydana gelebilecek elektriksel arızaların giderilmesinden sorumludurlar. Gemide “elektrikçi” de denilmektedir. Genellikle meslek liselerinin ilgili bölümleri ile meslek yüksek okullarının elektrik elektronik bölümü mezunları alınmaktadır.
Elektrik Zabitinin gemide yaptığı detaylı işleri öğrenmek için veya elektrik zabiti olmak için gerekenleri öğrenmek için Elektrik Zabiti konulu yazımdan faydalanabilirsiniz.
Makine Lostromosu
Güverte reisinin makinedeki karşılığıdır. Kendisine bağlı kişilere 2. mühendisten aldığı işlerin dağılımını yaparak gemi makine dairesinde işlerin tamamlanmasını ve kontrolünü sağlamakla görevlidir. Gemide “usta” olarak hitap edilir. Usta olacak kişiler çok pratik zekalı ve el becerisi gelişmiş, tabiri caiz ise eli anahtar tutan kişiler olmalıdır. Acil durumlarda 2. mühendisin en çok ihtiyaç duyacağı kişidir.
Fiter
Gemideki torna tezgahını çok iyi kullanabilen ve kaynak yapabilen kişidir. Bu işi yapacak kişilerin de çok pratik zekalı ve el becerilerinin çok gelişmiş olmaları gerekmektedir. Acil durumlarda onarım işlerini fitter yapacaktır. Özellikle gemide fiter olarak çalışmak isteyen kaynak ve torna ustalarının iş başvuruları esnasında ustalık belgeleri ile varsa bonservislerini de göstermeleri yararlarına olacaktır.
Yağcı
İsmi biraz farklı gelsede bu kadro adından da anlaşılacağı gibi yağlanması gereken makinaların yağlamalarını yapan kişidir. Gerçekten de yağcılık yapar. Bununla beraber makine dairesindeki genel kontrol işleri, tank sıcaklıkları ve değerleri, yakıt tanklarının transferleri, makine dairesi temizliklerini bu kadro yapar.
Görevleri düzenli olarak lostromo’dan alır. Makine dairesinde bakımı yapılacak bir ekipman var ise usta ve 2. mühendise yardım maksatlı olarak yanlarında bulunur. Belirli hizmet yılının ardından bakanlıkça yapılan sınavlara girerek makine lostromosu olmaya hak kazanabilir.
Silici
Bu da kaldırılan bir diğer kadrodur. Bu da yine adından anlaşılacağı üzere makine dairesi genel temizlik işlerini yapmakla görevli, veya bakım sonrası ele gelen ekipmanların temizliklerinden sorumlu kişidir. Şu anda gemilerde silici kadrosu bulunmamaktadır.
Geminin Yapısal Bölümleri
Geminin Bölümleri konusunda yapısal olarak da bahsetmek gerekmektedir. Burada da genel olarak gemi baş tarafı, kıç tarafı, vasatlar, küpeşte gibi hem terminolojide sıklıkla kullanılan hem de terim olarak tanımlarının yapılması gerekmektedir.
Burada sadece çalışan insanlar bakımından geminin bölümlerinden bahsederek çalışanların profilini sizlere anlatmaya çalıştım.
Sizin de buraya eklemek istedikleriniz var ise konu altındaki yorum kısmından yorumunuzu yapın. eklemeleri en kısa sürede yapacağımdan emin olabilirsiniz.