Schottel Pervane dediğimiz sistem, geminin altında 360 derecelik döner bir şafta monte edilmiş, elektrik motorlu bir tahrik sistemidir. ASD pervane olarak da bilinirler. Schottel pervane sistemlerinde ayrıca bir dümene ihtiyaç duyulmamaktadır. Avantaj ve dezavantajlarını belirlediğimiz zaman günümüzde özellikle römorkörlerde neden daha sıklıkla kullanıldığını daha rahat anlayabileceğiz.
Schottel Pervane Nedir?
ASD tipi pervaneler de denilen bu sistemler, geminin altından dikey olarak uzanan döner bir şaft üzerine monte edilmiş pervanelerdir. Pervane dediğime bakmayın. Bu döner şaft aynı zamanda kendi etrafında da 360 derece dönme kabiliyetinden dolayı, aynı zamanda bir dümen görevi görmektedir.
Schottel sistemi aslında tam olarak yönlendirilebilir bir pervane nozul sistemi birleşimidir. Genel olarak 2 adet bulunur ve her birisi birbirinden bağımsız olarak hareket etme kabiliyetine sahiptir.
İlk olarak 1950 yılında üretilen bu pervane çeşidi, günümüzdeki modern gemilerde geliştirilerek kullanılmaya devam etmektedir. Bu pervaneleri, sektör içerisinde SRP (Schottel Rudder Propeller) yani Schottel Dümen Pervane sistemi olarak görebilirsiniz.
Tekrar etmek gerekirse tam yönlendirilebilir pervane ve nozul sistemidir. Günümüzde, tüm dünyada çoğu pervane üreticisi tarafından benzer şekillerde üretilen itiş sistemlerinin genel adıdır.Ticari alanda, üreticileri tarafından konulan Aquamaster, Duckpeller, Z-Peller,Schottel, Compass gibi isimleri vardır.
ASD römorkörler konvansiyonel römorkörlerin manevra kabiliyeti bakımından daha gelişmiş versiyonlarıdır.Her iki pervane ayrı ayrı 360 derece dönme ve dümen etkisi ile birçok konfigürasyonda kullanılarak çok zor manevraların altından kolaylıkla kalkabilmektedirler. Kıçtan sürüşte pivot noktaları kıça çok yakın olmasından dolayı çok seri hareket edebilirler. Hem baştan ilerleme hemde kıçtan ilerlemenin yanında hem baştan bağlama hemde kıçtan bağlama ve çalışma seçenekleri de vardır.
Deneyimli kullanıcı kontrolünde bütün yetenekleri ortaya çıkabilir.Bir kıçtan tahrikli römorkörde, çift azimut itiş birimi, kıç-arka tarafın altına yerleştirilir. Şanzımanlarla birlikte gövdede yükseğe yerleştirilen itiş birimlerinin konumu, bazen gücü makineden alabilecek karmaşık bir yapıda gerektirir. Çevirme şaftları makinenin ve itiş biriminin farklı yüksekliklerini barındırmak için büyük esnek eklemlerle donatılır. Aşırı ses ve titreşim problemlerini önlemek için çevirme şaftlarının yerleştirilmesinde çok dikkat verilir.
Oldukça yeni tasarımlarda makineler esneme sağlayabilecek yerlere yerleştirilir ve en az bir esnek kauçuk kaplin ileçevirme şaftına birleştirilir. Çevirme şaftının ağırlığı da önemli bir konudur, bazı dizaynerler ağırlık ve süredurum etkilerini azaltabilmek için hafif karbon lifli şaftlar kullanılır. Kıçtan tahrikli şeklin asıl avantajı etkileyici çekiş özellikleriyle birleştirilmiş oldukça yüksek bir itiş gücünün kazanılabilmesidir. Uygun bir şekilde kullanılan kıçtan tahrikli römorkör başa, kıça ya da yanlara doğru hareket edebilir yada kendi uzunluğu boyunca dönüş yapabilir. Bu manevraları yapabilmek için birimler uyum içinde ya da ayrı olarak dönüş yapabilir.
Schottel Pervane Hangi Gemilerde Kullanılır?
Gerek gemilere uygulaması bakımından, gerekse kullanıldığı gemilere katmış olduğu üstün yetenekler bakımından schottel pervaneler, neredeyse tüm gemilerde kullanılmaya müsait bir sistemdir. Günümüzde özellikle çok fazla manevra yapan römorkör ve tug boatlarda kullanıldığını görmekteyiz. Gemiye üstün manevra hassasiyeti katmasından ve gemide kapladığı yer bakımından bu önemli bir özellik olarak ortaya çıkmaktadır.
Schottel SRP Pervanenin Avantajları
ASD olarak da bilinen bu sistemin hem kullanıcı açısından, hem de çevresel ve maliyet açısından çok fazla avantajı bulunmaktadır
- Maksimum manevra kapasitesi sağlar
- En üst düzeyde verimliliğe sahiptir
- Operasyon maliyetleri ekonomiktir
- Donatım esnasında fazla yer kaplamadığından dolayı, inşaa sürecinde yerleşimi kolaydır
- Bakım ve onarımları çok basittir
- Kavitasyon ve vibrasyon durumlarına karşı kısa sürede optimize edilebilir
- Standart bir tasarım çizgisi olmadan, farklı projelere kolaylıkla adapte edilebilir tasarım yapısı vardır
- Sabit ve hareketli kanat yapıları kullanılabilir
- Ara şaft Z tipi veya L tipi olabilir. Tamamen tekne dizaynına bağlı olarak değişiklik yapılabilir.
Schottel ASD Pervane Kullanacakların Bilmesi Gerekenler
Bu tip pervanelerin son derece hızlı tepki süreleri ile çok etkili bir güce sahip olduğunu belirtmiştim. Bu nedenle zamanında yapılmayacak veya hatalı olarak yapılacak her tür manevra sonucu istenmeyen olayların yaşanması muhtemel olacaktır.
Bu nedenle ASD tipi yani schottel pervane kullanmak isteyen operatörde belirli özelliklerin bulunması gerekmektedir. Bunlar;
- Dümen Tutma
- Hızı Ayarlayabilme
- Dönüş Ayarlaması
- Göreli Pruva İzleme
- Göreli Hareket
- Hidrodinamik Etkileri Bilme